Family-level taxonomy <==o DIPNOMORPHA Ahlberg, 1991 (keuhkokalamaiset varsieväiset; lungfish-like sarcopterygians) |--o †POROLEPIFORMES | |--o †Porolepidae | | |-- †Heimenia | | `-- †Porolepis brevis [Gyrolepis] L.-M. Dev. Eu. Spitz. NAs. | `--o †HOLOPTYCHIOIDEA | `--o †Holoptychidae | |?- †Ventalepis | |--o †Glyptolepis [?Hamodus, Plyphlepis, ?Sclerolepis,] | |-- †G. groenlandica | | |-- †G. baltica | | `-- †G. paucidens | |--o †Holoptychus [?Apedodus, ?Apendulus, ?Dendrodus, Holoptychius, Lamnodus] M. Dev. Miss. Eu. U. Dev. NA. Gr. Aus. Ant. NAs. | | |-- †H. nobilissimus | | `-- †H. quebecensis | |-- †Laccognathus panderi | `-- †Pseudosauripterus `--+?- †Psarolepis romeri [problematic, see "Sarcopterygii" or "Gnathostomata" for other positions] `--o DIPNOIFORMES Cloutier, 1990 (keuhkokalat) |-- †Powichthys [Powichthyidae] `--+-- †Youngolepis `--o DIPNOI [Dipneusti] |-- †Diabolepis [=Diabolichthyes (jr. synon.)] `--+-- †Uranolophus wyomingensis L. Dev. NA. [URANOLOPHINA: Uranolophidae] `--o DIPNORHYNCHINA |?- †Holodontidae |-- †Rhinodipterus M.-U. Dev. Eu. [Rhynchodipteridae] |--o †Dipnorhynchidae | |-- †Dipnorhynchus suessmilchi L. Dev. Eu. M. Dev. Aus. | |-- †Ganorhynchus M.-U. Dev. Eu. Na. | |-- †Griphognathus sculpta | `-- †Holodipterus gogoensis [Archaeotylus, Holodus] U. Dev. Eu. Aus. |--o †Sagenodontidae | |?- †Proceratodus Penn. L. Perm. NA. | |-- †Megapleuron Penn. NA. | |-- †Sagenodus copeanus [Petalodopsis, Yonodus] Miss. Penn. Eu. Miss. L. Perm. NA. | `-- †Straitonia Miss. Eu. `--o SPEONESYDRIONINA? [tooth-plated dipnoans] |?- †Osteoplax |?- †Palaeophichthys |--o †Dipteridae | |?- †Palaedaphus [?Archaeonectes, ?Heliodus, ?Paleodahus] U. Dev. Eu. NA. | |?- †Stomiakykus M. Dev. NA. | |--o †Chirodipterus U. Dev. Eu. Aus. | | `-- †C. australis | |-- †Conchodus [Cheirodus] M.-U. Dev. Eu. U. Dev. NA. | |-- †Dipteroides U. Dev. Eu. | |-- †Grossipterus U. Dev. Eu. | |-- †Pentlandia macroptera M. Dev. Eu. | `--o †Dipterus [Catopterus, Eoctenodus, Paradipterus, Polyphractus] L.-U. Dev. Eu. M.-U. Dev. NA. U. Dev. NAs. Aus. | `-- †D. valenciennesi `--+?- †Fleurantia denticulata U. Dev. NA. ["Fleurantiidae"] `--+--o †Phaneropleuridae | |-- †Jarvikia | |-- †Nielsenia | |-- †Oervigia U. Dev. Gr. | |-- †Phaneropleuron andersoni U. Dev. Eu. ?Gr. | |-- †Scaumenacia curta [Canadiptarus, Canadipterus] U. Dev. NA. ?Eu. | `-- †Soederberghia U. Dev. Gr. Aus. NA. |--o †Ctenodontidae | |-- †Ctenodus tardus [Campylopleuron, Proctenodus, Rhadamista] Miss. Penn. Eu. NA. Miss. Aus. | `-- †Tranodis Miss. NA. `--+-- †Conchopoma edesi [Conchiopsis, Peplorhina] Penn. L. Perm. NA. L. Perm. Eu. [Conchopomidae] `--+-- †Uronemus lobatus [Ganopristodus] Miss. Eu. ?NA. [Uronemidae] `--o CERATODIFORMES [Lepidosireniformes, Ceratodontidae sensu Carroll, 1988] (nykykeuhkokalat (australiankeuhkokalat + siimaeväkeuhkokalat)) |-- †Arganodus U. Trias. NAf. |-- †Gosfordia truncata L. Trias. Aus. |-- †Microceratodus Trias. NAf. L. Trias. Mad. |-- †Paraceratodus germaini L. Trias. Mad. |--o †Asiatoceratodus [Asiatoceratodontidae] | |-- †A. sharovi | `-- †A. atlantis |--o †Ptychoceratodus U. Trias. Eu. [Ptychoceratodontidae] | |?- †P. philippsi | |?- †P. rectangulus | `-- †P. serratus |--o †Ceratodus [Hemictenodus, Metaceratodus, Scropha] L. Trias. U. Jur. Eu. L. Trias. L. Cret. As. L. Trias. U. Cret. Mad. NA. Aus. L. Trias. Paleoc. Af. L. Trias. Spits. [Ceratodontidae] | |-- †C. sturii | `-- †C. latissimus |--o Neoceratodontidae [Ceratodidae] (australiankeuhkokalat) | |--o †Mioceratodus | | |-- †M. anemosyrus | | `-- †M. gregoryi | `-- Neoceratodus forsteri [Epiceratodus, ?Ompax] U. Cret. R. Aus. (australiankeuhkokala) `--o Lepidosirenidae [Protopteridae] (siimaeväkeuhkokalat) |-- †Gnathorhiza Penn. L. Perm. NA. U. Perm. Eu. |-- Lepidosiren paradoxa [Amphibichthys] Mioc. R. SA. (eteläamerikankeuhkokalat) `--o Protopterus [Protomalus, Rhinocryptis] Eoc. R. Af. (afrikankeuhkokalat) |-- P. dolloi (kongonkeuhkokala) |-- P. amphibius (sambesinkeuhkokala) |-- P. aethiopicus (ethiopiankeuhkokala) `-- P. annectens (afrikankeuhkokala)
Carroll, R. L., 1988: Vertebrate paleontology and evolution.
–W. H. Freeman and company, New York, 1988, 698
Carroll, R. L., 1988: Appendix. 594-648
in Carroll, R. L., 1988: Vertebrate paleontology and evolution.
–W. H. Freeman and company, New York, 1988, 698
Frickhinger, K. A., 1995: Fossil Atlas – Fishes.
–Mergus – Publishers for Natural History and Pet Books, Hans A. Baensch, Malle, Germany, 1-1088.
Long, J. A., 1995: The Rise of Fishes: 500 million years of evolution.
–Johns Hopkins University Press, Baltimore & London, pp. 1-223